Subsections

Cas particuliers, fonctions paires et impaires

Fonctions paires

$ f(x) = f(-x)$
$ f(x) = \frac{1}{2} \left[ f(x) + f(-x) \right]$

$\displaystyle f(x) = \sum_{n=0}^\infty \left[ a_n\cos(nx)+b_n\sin(nx)\right] $

$\displaystyle f(-x) = \sum_{n=0}^\infty \left[ a_n\cos(nx) - b_n \sin(nx) \right] $

$\displaystyle f(x) = \frac{1}{2} \left[ f(x) + f(-x) \right] = \sum_{n=0}^\infty a_n\cos(nx)$

Pour une fonction paire

$\displaystyle f(x) = \sum_{n=0}^\infty a_n\cos(nx)$

Fonctions impaires

$ f(-x) = -f(x)$

$\displaystyle f(x) = \sum_{n=0}^\infty \left[ a_n\cos(nx)+b_n\sin(nx)\right] $

$\displaystyle f(-x) = \sum_{n=0}^\infty \left[ a_n\cos(nx) - b_n \sin(nx) \right] $

$\displaystyle f(x) = \frac{1}{2} \left[ f(x) - f(-x) \right] = \sum_{n=0}^\infty b_n\sin(nx)$

Pour une fonction impaire

$\displaystyle f(x) = \sum_{n=0}^\infty b_n\sin(nx)$

Exercice n^&cir#circ;7
Fourrier
Soit $ f(x) = \left \lbrace \begin{array}{l} 1 ~~~ 0\leq x \leq \pi \\ 0~~~-\pi < x<0 \end{array} \right. $
$ f(x+2\pi) = f(x) $
Donner son developpement en séries de Fourrier.

$\displaystyle a_0 = \frac{1}{2\pi}\int_{-\pi}^\pi f(x)dx = \frac{1}{2}$

$\displaystyle a_n = \frac{1}{\pi}\int_{-\pi}^\pi f(x)\cos(nx)dx =0$

$\displaystyle b_n = \frac{1}{\pi}\int_{-\pi}^\pi f(x)\sin(nx)dx $

$\displaystyle =\frac{1}{\pi} \left[ - \frac{\cos(nx)}{n} \right]_0^\pi = \frac{-1}{n\pi} \left[ \cos(nx) \right]_0^\pi =- \frac{1}{n\pi} (\cos(n\pi)-\cos 0)$

2 cas, suivant la parité de n:

$\displaystyle b_{2p} = 0$

$\displaystyle b_{2p+1} = \frac{2}{\pi n} $

La solution est donc :

$\displaystyle f(x) = \frac{1}{2} + \sum_{p=1}^\infty \left[ \frac{2}{(2p+1)\pi} \sin((2p+1)x) \right]$

Exercice n^&cir#circ;8
Fourrier
Soit $ f:\mathbb{R}\to \mathbb{R}$ définie par :

$\displaystyle \left \lbrace \begin{array}{l} f(x) = x²~~pour~x\in [-\pi;\pi] \\ f(x+2\pi) = f(x) \end{array} \right. $

  1. Calculer son dev de Fourrier
  2. En déduire la valeur des sommes:

    $\displaystyle \sum_{n=1}^\infty \frac{1}{n²} $

    et

    $\displaystyle \sum_{n=1}^\infty \frac{(-1)^{n+1}}{n²}$

  3. En déduire la somme de la série

    $\displaystyle \sum_{n=2}^\infty \frac{1}{n^4-n²}$

  1. La fonction $ x²$ est paire, donc $ b_n = 0$.

    $\displaystyle a_0=\frac{1}{2\pi}\int^\pi_{-\pi} f(x) dx = \frac{1}{2\pi} \left[ \frac{x^3}{3} \right] _{-\pi}^\pi$

    $\displaystyle = \frac{1}{2\pi} \left( \frac{\pi^3}{3} + \frac{\pi^3}{3} \right) = \frac{2\pi^3}{6\pi}= \frac{\pi^2}{3}$

    $\displaystyle a_n = \frac{1}{\pi}\int^\pi_{-\pi} x² \cos (nx) dx $

    Comme on souhaite diminuer le degré de $ x²$, on prend comme $ u=x²$, d'où $ u'=2x$, $ v'=\cos (nx)$ $ v=\frac{\sin (nx)}{n}$.
    On a alors

    $\displaystyle a_n= \frac{1}{\pi}\int^\pi_{-\pi} \left( \left[ x² \times \frac{\sin(nx)}{n}\right] _{-\pi}^{\pi} - \int^\pi_{-\pi} 2x\frac{\sin(nx)}{n} dx\right) $

    Comme $ \sin(nx)=0$ alors on a

    $\displaystyle a_n= \frac{-2}{n\pi}\int^\pi_{-\pi} x\sin(nx)dx $

    Que l'on doit de nouveau traiter en IPP afin de faire disparaitre le $ x$.
    $ u=x$, d'où $ u'=1$, $ v'=\sin (nx)$ $ v=\frac{-\cos (nx)}{n}$.

    $\displaystyle a_n =
\frac{2}{n\pi}\left (
\left[
\frac{x \cos (nx)}{n}
\right]_{-\pi}^\pi
+
\int^\pi_{-\pi} \frac{cos (nx)}{n} dx \right)
$

    $\displaystyle a_n =
\frac{2}{n\pi}\left[
\left(
\frac{\pi \cos (n\pi)}{n} - \f...
...\pi n)}{n}
\right)
+ \frac{1}{n}
\int^\pi_{-\pi} \frac{cos (nx)}{n} dx \right]
$

    $\displaystyle a_n =
\frac{2}{n²}\left[
\left(
\cos(n\pi) + \cos(-\pi (-n))
\right)
+ \frac{1}{n}
\left[ \sin(nx)
\right]_{-\pi}^\pi \right]
$

    $\displaystyle a_n =
\frac{2}{n²}\left[ (-1)^n+(-1)^n \right] = \frac{4(-1)^n}{n²}
$

    D'où :

    $\displaystyle x² =\frac{ \pi² }{3} + 4\sum^\infty_{n=1} \frac{(-1)^n}{n²} \cos(nx)~~~~~x\in\left[ -\pi \pi\right] $

  2. $\displaystyle \pi² = \frac{\pi²}{3} + + 4\sum^\infty_{n=1}\frac{1}{n²}$

    $\displaystyle \sum^\infty_{n=1} \frac{1}{n²} = \frac{\pi²}{6} $

    $\displaystyle \sum^\infty_{n=1} \frac{(-1)^{n+1}}{n²} = \frac{\pi²}{12} $

Exercice n^&cir#circ;9
Fourrier
Soit

$\displaystyle \left \lbrace \begin{array}{l}
f(x)=\sin(x) ~~~ 0\leq x \leq \pi \\
f(x)=-\sin(x-\pi) ~~~ -\pi \leq x < 0 \\
\end{array} \right. $

Fourrierisez moi cette fonction

$\displaystyle a_0 =
\frac{1}{2\pi}
\int_{-\pi}^\pi \sin x dx=
\frac{1}{\pi}
$

$\displaystyle =
\int_{0}^\pi \sin x dx=
\frac{1}{\pi}
\left[ -\cos x \right] _{0}^\pi
= \frac{2}{\pi}
$

$\displaystyle a_n =
\frac{1}{\pi}
\int_{-\pi}^\pi \sin x \cos x dx=
\frac{2}{\pi}
\int_{0}^\pi \sin x \cos x dx=
$

$\displaystyle =
\frac{1}{\pi}
\left( \int_{0}^\pi \sin(x+nx)dx + \int_{0}^\pi \...
...\pi}
\left( \int_{0}^\pi \sin(x(n+1))dx + \int_{0}^\pi \sin(x(n-1)) dx \right)
$

$\displaystyle =
\frac{1}{\pi}
\left( \frac{-1}{n+1} \left[ \cos(n+1)x \right] _0^\pi
+\frac{1}{n-1} \left[ \cos (n-1)x \right] _0^\pi \right)
$

Soit $ n=2p+1$ :

$\displaystyle a_{2p+1} = 0$

$\displaystyle a_{2p} = \frac{1}{\pi} \left( \frac{2}{2p+1} - \frac{2}{2p-1} \right) = \frac{-4}{\pi} \times \frac{1}{p²-1}$

Exercice n^&cir#circ;10
Annales 2003
On considère une barre métalique de longueur $ \pi$. Son coefficient de diffusion de la chaleur est de 2, ses extrémitées sont maintenues à 0Â^&cir#circ;C.

$\displaystyle \frac{\partial u}{\partial t} = 2 \frac{\partial² u}{\partial x²}$

Trouver les conditions initiales suivantes:

$\displaystyle u(x,0) = 5\sin(4x)-3\sin(8x +2 \sin(10x)$

$\displaystyle u(x,0) = 25$

  1. Solution générale:

    1. Equation de base:

      $\displaystyle \frac{\partial u}{\partial t} = 2 \frac{\partial² u}{\partial x²}$

      avec $ u(x,t) = F(x) \times G(t)$

      On a $ F(x)G'(t) = F''(x)\times G(t) \times 2 = -\lambda²$ (laisser le 2 pour G (qui est plus simple))

      $\displaystyle \frac{F''(x)}{F(x)} = \frac{G'(t)}{2G(t)}=-\lambda²$

      Laisser les plus dérivées au dessus pour simplifier les calculs avec le coef $ \lambda $.

      $ F''(x) + \lambda ² F(x) = 0$
      $ G'(t) + 2\lambda ² G(t) = 0$

    2. Résolution de $ F(x)$

      $ F''(x) + \lambda ² F(x) = 0$
      $ r²+\lambda² = 0$
      $ r=\pm i\lambda$
      $ F(x) = C_1 \cos(\lambda x) + C_2\sin(\lambda x)$

    3. Résolution de $ G(t)$

      $ G'(t) + 2\lambda ² G(t) = 0$
      $ r=-2\lambda²$
      $ G(t) = C_3 \times e^{-2\lambda²t}$

    4. Résolution de $ u(x,t)$

      $\displaystyle u(x,t) = F(x)G(t) = \left[ C_1 \cos(\lambda x) + C_2 \sin(\lambda x) \right] e^{-2\lambda² t}$

  2. Solution aux bords

    On a dans l'ennonce "les extrémités sont à 0Â^&cir#circ;" d'ou $ u(0,t)=u(\pi,t)=0$.

    1. Premier cas $ u(0,t)=0$

      $\displaystyle u(0,t) = \left[ C_1 \cos(0) + C_2 \sin(0) \right] e^{-2\lambda² t}=0$

      $\displaystyle u(0,t) = C_1 e^{-2\lambda² t}=0$

      Or $ e^a>0$ donc

      $\displaystyle C_1=0$

      .

    2. Deuxième cas:

      $\displaystyle u(\pi,t) = C_2 \sin(\pi\lambda) e^{-2\lambda² t}=0$

      $ e^a>0$ donc

      $\displaystyle C_2 \sin(\pi\lambda)=0$

      $\displaystyle \Rightarrow \lambda \in N$

      $\displaystyle \lambda =n~~~~\forall$

    3. Solution aux bords

      $\displaystyle u(x,t)= \sum_{n=1}^\infty C_n \sin(nx)e^{-2n²t}$

  3. Première solution particulière

    $\displaystyle u(x,0) = 5\sin(4x)-3\sin(8x) +2 \sin(10x)$

    Il suffit de prendre la somme pour $ n=4,8,10$:

    $\displaystyle u(x,t) = 5\sin(4x)e^{-2\times 4²t}-3\sin(8x)e^{-2\times 8²t} +2 \sin(10x)e^{-2\times 10²t}$

  4. Deuxième solution particulière

    $\displaystyle u(x,0) = 25$

    1. Recherche de la fonction

      Comme on a un $ u(x,t)$ en sinus on va chercher une fonction qui par fourrier va donner des sinus et qui soit égale à 25 entre 0 et $ \pi$. Pour donner des sinus la fonction doit avoir $ a_n$ et $ a_0$ nuls, donc que la fonction soit impaire. On peut définir pour les $ x$ négatifs comme on veut.

      Soit

      $\displaystyle \left \lbrace \begin{array}{l}
f(x) = 25 0 \leq x \leq \pi \\
f(x) = -25 -\pi \leq x < 0 \\
\end{array} \right. $

    2. Calcul par fourrier de $ f(x)$

      La fonction est impaire donc on calcule uniquement $ b_n$.

      $\displaystyle b_n = \frac{1}{\pi} \int^\pi_{-\pi} f(x) \sin(nx) dx$

      $ f(x)$ impaire $ \sin$ impaire, le produit est paire:

      $\displaystyle b_n = \frac{2}{\pi} \int^\pi_0 f(x) \sin(nx) dx$

      du coup on connait $ f(x)$:

      $\displaystyle b_n = \frac{2}{\pi} \int^\pi_0 25 \sin(nx) dx$

      $\displaystyle b_n = \frac{50}{\pi} \left[ \frac{-\cos(nx)}{n}\right]_0^\pi $

      $\displaystyle b_n = \frac{50}{n\pi} \left[ \frac{-\cos(nx)}{n}\right]_0^\pi $

      $\displaystyle b_n = \frac{50}{n\pi} \left[ -\cos(\pi n) + \cos(0) \right]$

      $\displaystyle b_n = \frac{50}{n\pi} \left[ -(-1)^n + 1 \right] $

      $ n=2p+1$

      $\displaystyle b_{2p} = 0$

      $\displaystyle b_{2p+1} = \frac{100}{(2p+1)\pi}$

    3. Mise en fourrière

      Rappel $ a_n = 0$

      $\displaystyle 25 = \sum^\infty_{p=0} \frac{100}{(2p+1)\pi} \sin[(2p+1)x] $

    Pour cette deuxième solution particulière, on a :

    $\displaystyle u(x,t) = \sum^\infty_{p=0} \frac{100}{(2p+1)\pi} \sin[(2p+1)x] e^{-2(2p+1)²t}$

Watier Yves 2004-11-28